“`html
Türkiye’nin tanınmış ekonomi uzmanlarından ve eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, “Kendime Yazılar” isimli blogunda kaleme aldığı son yazısında “21. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Türkiye Ekonomisi ile Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ) Karşılaştırması” başlığıyla dikkat çeken bir analiz sundu.
Eğilmez, incelemesinde Türkiye’nin enflasyon, cari denge ve dış borçlar gibi temel ekonomik göstergelerde Gelişmekte Olan Ülkeler ile kıyaslandığında son 24 yılda belirgin bir başarı sağlayamadığını ifade etti.
İşte Mahfi Eğilmez’in bu kapsamlı değerlendirmesinin detayları:
BÜYÜME ORANLARI (%)
“2000 ile 2023 yılları arasında Türkiye, Gelişmekte Olan Ülkelerle (GOÜ) ortalama olarak aynı büyüme oranını (yüzde 5,1) yakalamıştır. Ancak, Türkiye’nin bu büyümenin dalgalı bir seyrini izlediği gözlemlenmektedir. Bu süreçte Türkiye 2001 ve 2009 krizlerinden etkilenmiş, GOÜ üzerinde pandeminin etkileri yaşanmıştır. Türkiye’nin büyüme dalgalanmaları, ekonomi politikalarındaki belirsizlikler ve sürekli değişim ile bağlı olarak açıklanabilir.”
Özetle Türkiye, yer aldığı grup ile benzer bir büyüme gerçekleştirmiş, fakat bu sürede grup ülkelerinin ortalamasının üzerinde bir başarı sergileyememiştir. Gripteki yüksek büyüme gösteren ekonomilere (Çin, Hindistan gibi) ve bazı düşük gelirli Afrika ekonomilerine de dikkat edilmesi gerekmektedir.
ENFLASYON ORANLARI (%)
24 yıllık süreçte Türkiye’nin enflasyon göstergeleri oldukça dalgalı bir profil sergilemiştir. 21. yüzyıla başlangıçta yüksek enflasyon oranlarıyla giren Türkiye, zamanla bu durumu kontrol altına alabilmiş, uzun süre tek haneli rakamlara sahip olmuş ancak, tekrar çift haneli bir sürece geri dönmüştür.
Dönemin ortalama enflasyon oranı yüzde 20,3 olarak belirlenmiştir ki bu değer, GOÜ ortalamasının üç katından fazladır. Grafikler, Türkiye’nin enflasyon ile mücadelesinin sürekli değiştiğini ve seçim dönemlerinde politik etkilere bağlı olarak dalgalanmalar yaşandığını göstermektedir. Bu durum, seçim sonrası mücadelelerin tekrar başlaması şeklinde tanımlanabilir ve siyasetin teknik alanlarda müdahale etmesinin olumsuz etkilerini gözler önüne sermektedir. Genel olarak dönem, Türkiye açısından büyük bir başarısızlık olarak değerlendirilmektedir.
CARİ DENGE (GSYH’NİN YÜZDESİ OLARAĞ)
Türkiye, uzun vadede cari açık veren bir ekonomiye sahiptir. Bunun iki ana sebebi bulunuyor: Yetersiz tasarruf oranları ve Türkiye’nin üretimde büyük oranda ithalata dayalı girdi kullanmasıdır. Bu yapısı, Türkiye’nin ekonomik büyümesini ithalata bağımlı hale getirmektedir.
Tablolar, Türkiye’nin son 24 yılda ortalamada GSYH’nin yüzde 3,4’ü kadar cari açık verdiğini göstermektedir. Dönem içerisinde cari dengenin 2001 ve 2019 yıllarında fazlalık verdiği gözlemlenmiştir. Büyüme yaşanmadığı için ithalat düşmüş, bu dönemde cari fazla sağlanmıştır. Türkiye’nin bu dalgalı cari denge görünümüne karşılık, GOÜ cari denge ortalaması düşüktür ve dönem boyunca istikrarlı kalmıştır.
Gösterilenler, Türkiye’nin dönemsel olarak aynı büyüme ortalamasına (yüzde 5,1) sahip olmasına karşın, bunu yüzde 3,4 oranında cari açıkla gerçekleştirdiğini, GOÜ’nün ise aynı büyümeyi yüzde 1,4 cari fazlayla sağladığını ortaya koymaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye yer aldığı grup ortalamasından önemli ölçüde geri kalmış ve bu bağlamda başarısız bir dönem yaşamıştır.
DIŞ BORÇ ORANLARI (GSYH’NİN YÜZDESİ OLARAĞ)
Son 24 yıl içerisinde Türkiye’nin dış borç oranı ortalama olarak yüzde 45,8 civarındadır. Zamanla dalgalanan dış borç, 2005 yılında en düşük seviyesine (yüzde 34,8) ulaşmış, ardından tekrar yükselmiştir. 2020 yılında en yüksek seviyesine ulaşan dış borç, 2023 sonunda yüzde 44,2’ye gerilemiştir.
Bu süreçte GOÜ’nün dış borç ortalaması yüzde 29,9 olurken, bu grup içinde 2002 yılı en yüksek oranı (yüzde 36,4) göstermiştir.
Türkiye’nin dış borç yükü sürekli dalgalanma gösterirken, GOÜ ortalamasının daha stabil ve değişkenlik göstermeyen bir yapıda olduğu dikkat çekmektedir.
Özetle, Türkiye’nin bu 24 yıllık dönemi, Gelişmekte Olan Ülkelerle karşılaştırıldığında önemli bir başarısızlık dönemi olarak değerlendirilmektedir.
“EKONOMİK POLİTİKALARDAKİ HATALAR ORTAYA ÇIKIYOR”
21. yüzyılın ilk çeyreği sona ererken, Türkiye’nin en önemli 4 makroekonomik gösterge açısından Gelişmekte Olan Ülkelerle karşılaştırılması, ülkenin bu süreçte başarılı olamadığını ortaya koyuyor. Gelişmiş olan gruptan önemli ölçüde geri kalındığı açıkça görülmektedir. Uygulanan siyasal ve ekonomik politikaların yanlış olduğu anlaşılmaktadır. İkinci çeyreğe, kesinlikle hukuk üstünlüğünü, güçler ayrımına dayalı bir demokrasi anlayışını ve bilimsel eğitimi sağlamalı, mevcut ekonomik hataları düzeltmeliyiz.”
“`
