Emre ERGÜL
Küresel gazeteciliğin kalbi 27-29 Mayıs’ta Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da atacak. Bu küresel medya zirvesini düzenleyen Dünya Gazeteler ve Haber Yayıncıları Derneği (WAN-IFRA) zirve öncesi “Dünya Basın Trendleri 2023-2024” adlı bir rapor yayınladı. Raporun “Bir medya kuruluşunun gelirleri” başlıklı bölümüne göre, reklam/ilan geliri 2024’te medya kuruluşlarının ana gelir kapısı olmaya devam edecek:
-“Her ne kadar yayıncılar arasında dijital aboneliklerin ve alternatif okuyucu geliri biçimlerinin artışına öncelik verme konusunda ısrarcı bir eğilim olsa da, reklamların/ilanların haber yayıncıları için birincil gelir kaynağı olmaya devam ettiğini kabul etmek önemli.”
-“Genel olarak, ankete katılanlar arasında reklamların/ilanların önümüzdeki 12 ay içinde gelirlerin yüzde 43’ünü oluşturması ve gelişmekte olan ekonomilerdeki yayıncıların gelirinin neredeyse yarısına (yüzde 45.6) ulaşması bekleniyor.”
-“Bir pazarlama araştırması şirketi WARC’ın Ağustos 2023’te yaptığı tahmine göre, küresel reklam harcamaları 2024 yılında ilk kez 1 trilyon doları aşacak. Bu harcamaların neredeyse 3’te 1’i (yüzde 31.5) ABD’de olacak. WARC, dünya çapında yüzde 8.2’lik bir büyüme öngörüyor.”
-“Ancak bu yıl küresel reklam harcamalarının yarısından fazlası 5 büyük teknoloji firmasına (Alibaba, Alphabet, Amazon, ByteDance ve Meta) gidecek. Yayıncılar bu reklam rönesansından dolaylı faydalanacak.”
-“Yayıncılar, önümüzdeki yıl gelirlerinin yüzde 20’sinden fazlasının okuyucu geliri ve reklam dışındaki kaynaklardan kaynaklanacağını öngörüyorlar. Gelişmekte olan ülkelerde bu rakam yüzde 30’un üzerine çıkıyor.” İşbu noktada WAN-IFRA, medya kuruluşlarının gelir model yelpazeleri genişletmek için eklemeler yapabileceklerini hatırlatıp; şu örneği veriyor:
– “Hong Kong’un en büyük TV yayıncısı olan TVB, azalan izleyici kitlesi ve reklam gelirleriyle mücadele etmek zorunda kaldı. Art arda 5 yıl boyunca zarar açıklayan şirket, e-ticaret platformu Taobao ile ortaklık da dahil olmak üzere Çin ana karasında çok popüler olan canlı alışverişin başlatılmasıyla durumu tersine çevirdi. Şirket bu yıl yaklaşık 50 canlı yayın etkinliğine ev sahipliği yapmayı planlıyor. Bunlardan ilkinde, Taobao Live’da 6 saatlik bir yayın sırasında 23.5 milyon yuan (3.37 milyon doları) satış elde etti.”
Basılı gelirler toplam gelirin yarısından fazlasını oluşturuyor
Raporun en dikkat bölümü de basılı yayınların gelirleriyle ilgili. “Basılı gelirler artmaya devam edecek. Genel olarak bakıldığında, basılı gelirler (reklam ve tiraj) hâlâ toplam gelirin yarısından fazlasını (yüzde 57.5) oluşturuyor” denilen raporda bazı gazetelerin gelir artırmak için başvurduğu yollar şöyle sıralanıyor:
– “Fransa’da La Tribune gazetesi, Ekim 2023’te La Tribune Dimanche’ı piyasaya sürdü. Yayın iki bölüme ayrıldı: Birincisi dünya haberlerini, ikincisi ise kültür ve trendlerini yayınlıyor.” (Gazete bu şekilde ayrı sektörlerden ilan alıyor). “La Tribune, stratejisinin bir parçası olarak ülke genelindeki büyük şehirlerdeki kafelerde dinleme etkinlikleri düzenledi ve aynı zamanda yapay zekânın etkisi ve karbon emisyonlarını azaltma ve net sıfıra ulaşma çabaları gibi temel fikirlerin tartışıldığı etkinliklerde diğer kuruluşlarla da ortaklık kuruyor.”
-“Daha küçük ölçekte bir gazete olan, romancı Robert Louis Stevenson tarafından 1887’de kurulan The Students, Edinburgh Üniversitesi öğrenci derneğinin reklamlarını geri çekmesinin ardından kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Tamamen dijitale geçmedi. Avrupa’nın en eski öğrenci gazetesi olan The Students, GoFundMe kampanyası aracılığıyla ayakta kaldı. Kiosklarda, gazete bayilerinde ve Edinburgh’un tüm öğrenci bölgelerinde varlığını sürdüren bir yayın oldu. Baş editör Joe Sullivan, ‘Bu görünürlük olmadan dijital bir yayın olarak hayatta kalamayız’ dedi.”
– “The New European, İngiltere’nin Brexit oylamasının ardından faaliyete geçti. Geçen yıl, işletmede özsermayenin teklif edildiği bir ortak mülkiyet girişimi aracılığıyla 1 milyon sterlin tutarında ek fon toplandı. Başlangıçta 500 bin sterlini hedefleyen haftalık gazetenin kampanyası, 2 bin 200 yeni bağışçının ortak sahip olma sözü vermesiyle beklentileri aştı ve bu da amaçlanan miktarın iki katına çıktı.”
Financial Times, yılda 200 etkinliğe ev sahipliği yapıyor
Medya kuruluşları için olmazsa olmazlardan biri de etkinlik düzenlemek… WANIFRA raporunun “Etkinlik stratejilerinin yönlendirdiği gelir çeşitlendirmesi” bölümünde şöyle deniyor: “Keşfettiğimiz gibi, dünya çapındaki yayıncılar gelirlerinin yaklaşık yüzde 20’sinin geleneksel okuyucu geliri ve reklam akışlarının ötesindeki kaynaklardan geleceğini tahmin ediyor.
Bu kapsamda, gelir çeşitlendirme çabalarını genişletmek isteyen yayıncıların en önemli vurgu alanı etkinlikler olmaya devam ediyor. Büyük yayıncılardan biri olan Financial Times, yılda yaklaşık 200 etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Yayının etkinlik kolu FT Live’ın Genel Müdürü Orson Francescone, sırrın en başarılı etkinliklerini büyütmeye çalışmakta ve en az başarılı olanlarının da hurdaya çıkartılmasında olduğunu söylüyor.”
Rapora görüş veren Toolkits Kurucu Ortağı Shareen Pathak şuna dikkat çekiyor: “İzleyiciler kendilerine reklam yapılmasını istemezler. Eğlendirilmek ya da eğitilmek, ve ideal olarak her ikisini de, isterler. Etkinlikler, markalar için güçlü bir farklılaştırıcıdır. Özellikle de şirketlerin yayıncılık ve editoryal yaklaşımlarıyla yakından bağlantılıysalar ve özellikle de şirketin editoryal misyonunun verdiği sözü yerine getiriyorlarsa.”
Şirketler mutabık: Yapay zekâ öncelik
“Dünya Basın Trendleri 2023- 2024” anketine katılanlar yapay zekânın önde gelen bir yatırım önceliği olduğunu kabul ediyor. Ankete katılan 10 kişiden yaklaşık 9’u (yüzde 87) yapay zekâyı şirketlerinin önümüzdeki yıl yatırım yapması gereken bir öncelik olarak tanımladı.
Bunu, “Veri Analitiği ve İstihbarat” (yüzde 86), video (yüzde 79) ve ses/ pod yayınları (yüzde 74) gibi multimedya formatları takip etti. Birçok medya şirketi bir süredir yapay zekâyı kullanıyor olsa da, bu teknolojinin hızlı gelişimi, yapay zekânın ortaya çıkarabileceği potansiyele olan ilgiyi artırdı.
Mayıs 2023’ün sonunda WAN-IFRA tarafından yayınlanan, haber odaları arasında yapılan daha önceki bir anketin sonuçları, haber merkezlerinin neredeyse yarısının hâlihazırda üretken yapay zekâ kullandığını, ancak o noktada sadece 5 kuruluştan 1’nde (yüzde 20) bu konuda yönergelerin mevcut olduğunu ortaya çıkardı.
Rapor şöyle devam ediyor: “Yapay zekâya odaklanmanın yanısıra, yatırımlar söz konusu olduğunda İçerik Yönetim Sistemleri (CMS) ve Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) sistemleri de daha da büyük önem kazanıyor.
Bu, pek çok şirkette, özellikle hedef kitle yönetimi, katılım ve okuyucu geliri stratejilerinin uyumlu hale getirilmesi bağlamında, editoryal ve ticari işlevler arasındaki giderek daha yakın bir uyumdan kaynaklanmaktadır.” “Ancak bu odaklanma birçok şekilde olabilir. ABD’nin önde gelen yayıncılarından Vox, 2022’nin sonunda, 2008’de tanıttığı ve 2018’de başkalarının kullanımına (ücret karşılığında) sunduğu içerik yönetim sistemi Chorus’un lisansını artık vermemeye karar verdi. 2023 yazında, Vox, Chorus’u kendi sitelerinde de kullanmayı bırakmaya karar verdi.
Bu, bazı yayıncıların yatırımlarını kendi teknolojilerini geliştirmeye çalışmak yerine başkaları tarafından üretilen CMS teknolojilerine odaklama yönünde görülen daha geniş değişimin bir parçası.” “Gerçekten de, devam eden geliştirme ve bakım, daha büyük yayın grupları için bile zorlayıcı olabiliyor; zira günümüzde uzun vadeli destek için kanıtlanmış sağlayıcılarla ortaklık kurma eğilimindeler. Ancak yapay zekânın yayıncıların iş akışları ve işleri üzerindeki etkisi onu ayrı bir kategoriye sokuyor.”
3 günde dünyanın haberi konuşulacak
Kopenhag’da 27-29 Mayıs’ta düzenlenecek WAN-IFRA Kongresi’nde dünyanın dört bir yanından gelen üst düzey yöneticiler, gazeteciler, yapay zekâ uzmanları deneyimlerini paylaşacaklar. İşte küresel medyanın kalbinin atacağı zirvede gün gün konuşulacak başlıklar…
-27 Mayıs: “Gazeteciliğin geleceği ve AI” başlıklı bir panel düzenlenecek. Bir diğer panelde Danimarka’da doğan ve “haberin negatif yüzünden bıkan okuyucu ve seyirciye haberin nasıl sunulması gerektiğini” içeren “Yapıcı Gazetecilik” fikri anlatılacak. “Medyada Kadın” seminerini Danimarka Medya Birliği Başkanı Christina Blaagard yönetecek. “Basın Özgürlüğü,” “Medya Politikası Forumu,” ve “Geleceğin Trendleri” diğer 3 panelin başlığı…
-28 Mayıs: “CEO’ların şansları, zorlukları ve ikilemleri” başlıklı panelde Guardian, Schibsted’in kadın CEO’ları ile The Atlanta Journal’ın Başkanı ve The New York Times’ın CPO’su konuşacak. “Gazeteciliği Şekillendiren Güçler,” “İş modelleri,” ve “Okuyucu gelirleri” diğer 3 panelin başlığı…
“Haber Merkezlerinin Değişimi” başlıklı gazeteciliğin dijitalleşmesini konu alan toplantıya BBC, Zeit Online ve Wiener Zeitung’un genel yayın yönetmenleri katılacak. Medyada finansın daha çok tartışılacağı ikinci günündeki “Yatırım modelleri” panelinde de AB’nin ünlü medya yatırımcıları ağırlanacak.
-29 Mayıs: Günün açılış toplantısının başlığı “Geliri çeşitlendirmek için stratejiler.” “Haber kaçıranlara gazeteciliğinizi nasıl satabilirsiniz?” başlıklı seminerde Politiken, Reuters ve VG’nin üst düzey isimleri konuşma yapacak. “Gaming the news” ise günün en ilginç panellerinden biri olacak. Panelde Z Kuşağı’nın haberciliğe nasıl yaklaştırılacağı konuşulacak. “Teknolojide ve Medyada AI,” “İklim gazeteciliği,” ve “Yerel medyaya alkış” günün kapanış panelleri olacak.
“Reklam pazarı türbülansı atlattı”
WARC Veri, İstihbarat ve Tahmin Direktörü James Mc Donald: “Yüksek faiz oranları, artan enflasyon, askeri çatışmalar ve doğal afetlerden oluşan acı bir kokteyl… Reklam pazarı bu türbülansa dayandı ve artık zor bir dönemeçten döndü.”
